Doanh nghiệp khó khăn trong việc huy động vốn

Chuyên gia kinh tế, TS. Đinh Thế Hiển phân tích, việc huy động vốn từ cổ phiếu đang gặp khó do sự suy giảm của thị trường chứng khoán. Năm 2021, VN-Index tăng 35,7% nhưng vốn cổ phần huy động chỉ đạt 177 nghìn tỷ đồng, chiếm 3% vốn hóa và đây là mức huy động rất thấp.

Thị trường chứng khoán năm 2022 vẫn tiếp tục bị tác động tiêu cực và ảnh hưởng không thuận lợi từ những lùm xùm thao túng thị trường của một số người đứng đầu vài tập đoàn kinh tế, do đó, nguồn vốn huy động từ kênh này cũng giảm mạnh. Huy động vốn từ trái phiếu giảm mạnh do các ngân hàng thương mại không tham gia.

Năm nay, Chính phủ chủ trương, chấn chỉnh việc phát hành trái phiếu dưới chuẩn nên dự kiến số lượng trái phiếu phát hành đang và chắc chắn sẽ giảm, ảnh hưởng tới nguồn vốn các công ty sản xuất kinh doanh và bất động sản. Vì thế, việc tìm một kênh huy động vốn hay một giải pháp huy động vốn bền vững chính là điều đang rất được cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm lúc này.

Ông Phạm Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, vấn đề chính yếu đối với các doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay vẫn là vốn. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa luôn mong muốn được tiếp cận vốn ngân hàng. Tuy nhiên, hầu như doanh nghiệp không tiếp cận được  bởi ngân hàng nào cũng đều yêu cầu phải có tài sản thế chấp. Suốt 2 năm COVID-19, đa phần các doanh nghiệp nhỏ và vừa đều hoạt động không có lãi, hồ sơ tài chính không đảm bảo, dẫn tới không thể vay được nguồn vốn tín dụng ngân hàng.

Nhiều ý kiến từ doanh nghiệp phản ánh rằng, Nhà nước hỗ trợ 2% lãi suất nhưng doanh nghiệp khó tiếp cận được chính sách này. Lý do là chính các ngân hàng cũng không muốn và không dám cho vay. Một số giám đốc chi nhánh ngân hàng từng trao đổi, thời kỳ năm 2009-2010, thực hiện chủ trương hỗ trợ lãi suất nhưng cho đến tận bây giờ vẫn có một số ngân hàng chưa quyết toán xong. Vì thế, đối với gói hỗ trợ lãi suất 2% như hiện nay dù phải thực hiện, nhưng vẫn phải làm sao để đảm bảo sự an toàn cho ngân hàng; ngân hàng cho vay mà không quyết toán được thì cũng sẽ gặp nhiều rủi ro.

Trước những vướng mắc của các doanh nghiệp, TS. Đinh Thế Hiển gợi mở một số giải pháp huy động vốn bền vững, đặc biệt là cho ngành bất động sản. Đầu tiên, cần giảm nhu cầu vốn tín dụng ngân hàng thương mại bằng cách cho vay theo tỷ lệ giảm dần các phân khúc không ưu tiên. Sau đó, tăng vốn cổ phần để tăng nguồn lực. Có định chế tài chính hợp tác phát triển dự án Quỹ tín thác bất động sản hoặc tương tự; Hợp tác Quỹ - Công ty theo từng dự án; nhà đầu tư cá nhân mua chứng chỉ quỹ sẽ an toàn hơn mua trái phiếu doanh nghiệp hoặc ký hợp đồng hợp tác với công ty.

Đối với ngành sản xuất kinh doanh, khi công ty gặp khó khăn phải kiểm tra lại các nguồn vốn; xây dựng chuỗi cung ứng giá trị để giảm nhu cầu vốn của các công ty. Mô hình công ty cổ phần đại chúng cũng có thể sẽ hữu ích. Từ đó, giúp cho việc huy động vốn được trở nên thuận lợi. Việc chuẩn hóa hoạt động kinh doanh, minh bạch tài chính cũng có thể là giải pháp giúp việc tiếp cận vốn, lãi suất tốt từ khoảng 6 - 7% từ các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng là khó và cũng không thể phát hành trái phiếu. Do đó, giải pháp vốn với các doanh nghiệp này là không dựa vào quy mô vốn mà dựa trên mô hình tổ chức và lợi thế sản xuất. Cần xây dựng chiến lược trong các giai đoạn phát triển cụ thể, có phân kỳ đầu tư hợp lý; nên sử dụng dịch vụ thuê ngoài và tăng cường liên kết, hợp tác hoặc chọn mô hình công ty cổ phần và thuê tư vấn chuyên nghiệp để mời gọi đối tác đầu tư tài chính. Ngoài ra, phát triển công ty trong nền kinh tế 4.0 để tạo ra hệ sinh thái và cộng đồng đầu tư kết nối.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Huỳnh Minh Tuấn - Giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn Đầu tư FIDT cũng đề xuất một số giải pháp: các doanh nghiệp cũng phải quan tâm tới việc quản trị tài chính, phải tính tới những sự kiện “thiên nga đen” như COVID-19 và những bất ổn như trong 2 năm qua, khi ấy không có thặng dư tài chính dẫn tới phải "cuống cuồng" huy động vốn.

Doanh nghiệp cần có 1 bộ hồ sơ (profile) bài bản để bước vào thị trường huy động vốn, IPO hoặc kêu gọi vốn khi cần. Các doanh nghiệp cần tập trung đáp ứng các tiêu chuẩn pháp định rõ  ràng và minh bạch, như vốn từ 120 tỷ đồng, 2 năm hoạt động liên tục có lãi và thêm 1 số yêu cầu về hiệu suất hoạt động.

Cùng với đó, doanh nghiệp phải chuẩn bị một mô hình kinh doanh với mức tăng trưởng hấp dẫn. Hiện hầu hết doanh nghiệp chuẩn bị chỉ mang tính đối phó và sau đó bị bỏ lỡ giai đoạn vàng để gọi vốn. Các doanh nghiệp còn phải chuẩn bị các điều kiện hợp tác thuận lợi, mục tiêu kinh doanh cụ thể và mức chiết khấu chào bán phải hấp dẫn cho nhà đầu tư