Đẩy mạnh xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng

Gia cố bộ đệm, giảm thiểu rủi ro

Một trong những yêu cầu quan trọng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tại Quyết định 1382 về Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng triển khai thực hiện Quyết định 689 của Thủ tướng phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025” đó là đẩy mạnh xử lý nợ xấu (XLNX), nâng cao chất lượng tín dụng.

Yêu cầu trên đặt trong bối cảnh mà nợ xấu của các tổ chức tín dụng (TCTD) đang có xu hướng gia tăng do dịch Covid-19 bùng phát và kéo dài hơn 2 năm qua đã ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng trả nợ của khách hàng. Theo số liệu thống kê tổng hợp từ 27 ngân hàng có cổ phiếu giao dịch trên sàn chứng khoán Việt Nam của FiinGroup, tính đến hết 30/6, tổng nợ xấu của 27 ngân hàng là 120.938 tỷ đồng, trong đó nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) là hơn 62.316 tỷ đồng, chiếm 51,5% trên tổng nợ xấu. Tỷ lệ nợ xấu toàn ngành tăng từ 1,84% thời điểm đầu năm lên 2,13%.

Trong khi theo đánh giá của một thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia, việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho khách hàng theo Thông tư 14 năm 2021 đã kết thúc từ ngày 30/6. Điều đó có thể khiến nhiều khoản nợ chuyển nhóm và nợ xấu của các ngân hàng khả năng sẽ tiếp tục tăng trong nửa cuối năm nay.

Các ngân hàng tích cực tăng tỷ lệ bao phủ nợ xấu.

Nhưng từ cuối năm 2021 nhiều ngân hàng đã hoàn tất trích lập dự phòng cho nợ cơ cấu. Mặt khác, thời gian qua các ngân hàng tích cực tăng tỷ lệ bao phủ nợ xấu, vì vậy tuy nợ xấu tăng nhưng không quá đáng lo ngại. Chẳng hạn, tại Vietcombank, dù nợ xấu tuyệt đối tăng lên, nhưng tỷ lệ nợ xấu lại thấp hơn cuối năm 2021 (chỉ chiếm 0,6%) và tỷ lệ bao phủ nợ xấu ở mức kỷ lục trên 500% - cao nhất hệ thống. Tại VietinBank, tỷ lệ nợ xấu cũng tiếp tục giảm và tỷ lệ bao phủ nợ xấu tăng từ 171% cuối năm ngoái lên trên 200% vào cuối tháng 6/2022. Hiện tại, đa phần ngân hàng đều đạt tỷ lệ bao phủ nợ xấu trên 100%.

Việc tăng trích lập dự phòng theo đánh giá của giới chuyên môn không chỉ giúp ngân hàng có bộ đệm để xử lý rủi ro, mà còn là “của để dành” trong tương lai. “Tỷ lệ trích lập này cao hay thấp ở mỗi NHTM còn tùy thuộc khẩu vị và quan điểm của mỗi ngân hàng. Nếu tỷ lệ nợ xấu trong mức cho phép mà tỷ lệ bao phủ cao, thì khoản trích lập dự phòng này chính là “của để dành” với nhiều ngân hàng”, một chuyên gia ngân hàng nhận định. Chung quan điểm, VNDirect nhận định, nhờ vào chất lượng tài sản vững chắc và bộ đệm dự phòng mạnh mẽ, các ngân hàng sẽ giảm thiểu được rủi ro nợ xấu gia tăng trong thời gian sắp tới.

Không chủ quan với nợ xấu

Tuy tăng trích lập dự phòng gia cố bộ đệm, nhưng các ngân hàng không chủ quan với nợ xấu. Để giảm thiểu rủi ro nợ xấu, lãnh đạo HDBank cho biết, trong thời gian tới, ngân hàng sẽ tiếp tục thực hiện các chủ trương, chỉ đạo theo chính sách của Nhà nước, của NHNN, tiếp tục tái cơ cấu hệ thống gắn với đẩy mạnh XLNX, giữ vững chất lượng tài sản an toàn và đảm bảo chất lượng tín dụng theo hướng kiểm soát dòng vốn vào các lĩnh vực rủi ro, ưu tiên tín dụng cho các lĩnh vực được khuyến khích.

Chia sẻ về hướng thực hiện Đề án cơ cấu gắn liền với XLNX giai đoạn 2021-2025, tăng chất cho hoạt động, lãnh đạo ACB cho biết, ngân hàng sẽ triển khai thí điểm Basel II theo phương pháp nâng cao đến năm 2025 và phấn đấu tỷ lệ an toàn vốn đến năm 2025 đạt tối thiểu từ 11% đến 12%. Hiện ACB đang xây dựng và thí điểm áp dụng mô hình ước lượng rủi ro gia tăng và giá trị tài sản có rủi ro theo phương pháp tiêu chuẩn nâng cao cho khách hàng DN và khách hàng cá nhân, đảm bảo sẵn sàng áp dụng tỷ lệ an toàn vốn của NHNN.

Một công cụ được kỳ vọng để xử lý dứt điểm nợ xấu trong thời gian tới là Sàn Giao dịch nợ VAMC. Hiện hoạt động của Sàn giao dịch nợ VAMC đang tiến triển khá tích cực. Lãnh đạo Sàn Giao dịch nợ VAMC cho biết, số lượng khách hàng gia tăng; số lượng và giá trị khoản nợ đăng thông tin cũng như được xử lý trên Sàn giao dịch nợ đều tăng trưởng tốt.

Tính đến 31/7/2022 đã có 127 khách hàng đăng ký thành viên tăng 77 khách hàng so với đầu năm và đạt 110% kế hoạch năm 2022, trong đó có 69 khách hàng tổ chức và 58 khách hàng cá nhân. Trên cơ sở các Hợp đồng nguyên tắc và Hợp đồng mua bán nợ bằng trái phiếu đặc biệt, Sàn giao dịch nợ đã thực hiện đăng tải thông tin, niêm yết khoản nợ, tài sản đảm bảo của khoản nợ trên Website của Sàn với giá trị tổng dư nợ lũy kế đến 31/7/2022 là gần 31.173 tỷ đồng; ký hợp đồng nguyên tắc với 13 khách hàng là TCTD và các đơn vị thành viên. Hiện Sàn giao dịch nợ đang thực hiện triển khai thí điểm mua, bán các khoản nợ có giá trị dưới 5 tỷ đồng theo giá trị thị trường...

Mặc dù dịch bệnh Covid-19 gây ra nhiều khó khăn, thách thức cho hoạt động mua bán nợ, song lãnh đạo Sàn giao dịch nợ cho biết, đơn vị này quyết tâm vượt qua khó khăn, tiếp tục mở rộng thành viên, triển khai làm việc với khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ tư vấn, môi giới của Sàn giao dịch nợ; tìm kiếm nguồn hàng đa dạng, phong phú, phù hợp để cung cấp cho thị trường...

Tuy đã đạt những kết quả ban đầu, nhưng giới chuyên môn vẫn kỳ vọng, các cơ quan chức năng sớm hoàn thiện khung pháp lý về thị trường mua bán nợ để hoạt động mua bán nợ sôi động hơn, giúp XLNX hiệu quả hơn. “Hiện chưa có hướng dẫn về thẩm định giá trị khoản nợ, kế thừa nợ xấu, quy định về quyền chủ nợ… nên việc bán nợ trên sàn rất khó khăn. Do đó, cần nhanh chóng rà soát, ban hành các hành lang pháp lý để VAMC và các TCTD có thể bán nợ suôn sẻ trên sàn. Châu Âu đã giảm nợ xấu rất nhanh nhờ giải pháp bán nợ, tôi hy vọng Việt Nam cũng sẽ sớm như vậy”, TS. Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhấn mạnh.