Biến động địa chính trị trên thế giới cùng với lạm phát kinh tế tại nhiều quốc gia đã khiến các giao dịch nông sản gặp nhiều trở ngại, trong đó có sản phẩm tôm.
Đó là chưa kể đến tình hình dịch bệnh trong nuôi tôm bùng phát, ảnh hưởng đến nguồn tôm nguyên liệu cung ứng cho chế biến và xuất khẩu. Tuy nhiên, các chuyên gia ngành tôm nhìn nhận, dù gặp nhiều khó khăn nhưng con tôm Việt Nam vẫn có rất nhiều cơ hội phát triển trong vòng xoáy biến động này.
Dòng sản phẩm cao cấp
Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù lạm phát kinh tế khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, lựa chọn dòng thực phẩm phù hợp với khả năng chi trả nhưng tôm Việt Nam vẫn được người tiêu dùng thế giới ưa chuộng trong quyết định lựa chọn thực phẩm hàng ngày.
Ông Mohandas Kizhakke, Đại diện Công ty Captain Fisher Foodstuff, tại Kuwait cho biết, tôm nhập khẩu từ Việt Nam thường bán được rất tốt. Tại vùng Vịnh và Kuwait, tôm là mặt hàng rất được ưa chuộng. Trong thực đơn sẽ phải ghi rõ tôm có nguồn gốc từ đâu. Các nhà hàng mà Công ty Captain Fisher Foodstuff cung cấp nguồn tôm chỉ muốn bán tôm từ Việt Nam.
Cũng theo ông Mobandas Kizhakke, sở dĩ người tiêu dùng nơi đây ưa chuộng tôm Việt Nam vì tôm Việt Nam hiện có một quy trình xử lý vệ sinh hơn một số nước. Chính vì vậy, tôm Việt Nam được xếp vào dòng thực phẩm cao cấp và trong nhiều trường hợp thị trường còn không có đủ để bán.
Ngoài việc tôm được xếp vào dòng sản phẩm cao cấp tại một số thị trường, tôm Việt vẫn được lựa chọn nhập khẩu tại một số thị trường lớn như Mỹ, châu Âu, Trung Quốc. Đơn cử, bởi tình hình dịch bệnh trên tôm bùng phát tại Trung Quốc nên nguồn cung tôm ít đi, trong khi nhu cầu lại tăng lên, điều này khiến cho thị trường Trung Quốc bắt buộc phải tăng nhập khẩu tôm từ các thị trường Ecuadore, Ấn Độ và Việt Nam.
Theo VASEP, trong 8 tháng, Trung Quốc nhập khẩu hơn 60.000 tấn tôm từ Ecuadore, hơn 18.000 tấn từ Ấn Độ và hơn 7.400 tấn từ Việt Nam. Tuy nhiên, do tình hình lạm phát, tỷ giá đồng nhân dân tệ giảm so với đồng USD nên gây thiệt hại không ít cho các nhà nhập khẩu.
Một thùng carton 9,5 kg tôm chân trắng nhập khẩu đông lạnh, cỡ 50/60 con có giá 570 nhân dân tệ (khoảng 82,47 USD hay 9,16 USD/kg) với giá buôn tại Trung Quốc tuy nhiên khi quy đổi ngoại tệ có giá 620 nhân dân tệ, chênh lệnh 50 nhân dân tệ.
Chính vì vậy, các nhà nhập khẩu tôm Trung Quốc dự đoán có khả năng sẽ giảm lượng nhập khẩu chờ nhà nước Trung Quốc có động thái điều chỉnh tỷ giá và kinh tế để giảm thiểu thiệt hại cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, vừa qua, Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã có động thái nâng lãi suất lần thứ 5 kể từ khi xảy ra lạm phát 5 tháng trước. Động thái này cũng sẽ có hiệu ứng rộng đối với các nền kinh tế khác nên các nhà nhập khẩu tôm Trung Quốc cũng sẽ nhanh chóng được Chính phủ tháo gỡ khó khăn này.
Ngoài yếu tố giao dịch trực tiếp qua các nhà nhập khẩu, tôm Việt Nam còn có thêm nhiều cơ hội xuất khẩu khi mặt hàng tôm tẩm bột (BBC) và tôm siêu chế biến (HP) được đưa vào danh sách các mặt hàng được hưởng ưu đãi theo Chương trình can thiệp ưu đãi (CBIS) - Cơ chế dành ưu đãi cho hàng hóa là thực vật nhập khẩu vào Australia được hưởng tỷ lệ kiểm tra an toàn sinh học ít hơn.
Theo đó, kể từ ngày 22/8/2022 tôm BBC và HP từ tất cả các nước đã được phê duyệt sẽ được hưởng các ưu đãi trong Chương trình CBIS. Các sản phẩm này sẽ được ưu đãi dựa vào lịch sử tuân thủ các quy định về an toàn sinh học và tỷ lệ kiểm tra xác suất rủi ro của Chính phủ Australia.
 |
Chế biến tôm đông lạnh xuất khẩu tại nhà máy của Công ty Thủy sản Minh Phú Hậu Giang, tỉnh Hậu Giang. Ảnh: Vũ Sinh. |
Cụ thể, đối với tôm BBC, thay vì 100% các lô hàng phải kiểm tra nguyên niêm phong để xác minh hàng hóa, từ 22/8/2022, chỉ một phần các lô hàng phải kiểm tra còn nguyên niêm phong. Đối với tôm HP, thay vì 25% số lô hàng phải kiểm tra để xác minh hàng hóa, từ 22/8/2022 chỉ một phần nhỏ hơn các lô hàng phải đưa đi kiểm tra.
Giữ vững mục tiêu xuất khẩu
Chính từ trong những khó khăn do thị trường, biến động chính trị cũng như lạm phát, giá cước vận chuyển vẫn ở mức cao dù tình hình giá dầu thế giới đã hạ nhiệt hơn 1 tháng qua, con tôm Việt Nam vẫn tìm thấy nhiều cơ hội tung ra thị trường quốc tế với vị thế cao, chất lượng tốt, đáp ứng được các tiêu chí khó thuyết phục của người tiêu dùng. Đây là dấu hiệu để ngành tôm Việt Nam vẫn giữ vững được mục tiêu xuất khẩu đã đề ra từ đầu năm.
Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch Hội đồng quản trị CTCP Thực phẩm Sao Ta (FMC) chia sẻ chính những yếu tố bất lợi hiện nay lại trở thành điều thuận lợi cho ngành tôm, doanh thu lợi nhuận đạt được của ngành tôm là kết quả của sách lược thị trường từng giai đoạn và mở rộng hoạt động nuôi tôm của toàn ngành tôm thời gian qua. Ướ tính, trong 9 tháng năm 2022, kim ngạch xuất khẩu tôm có thể đạt 3,37 tỷ USD, tăng 24% so với cùng kì năm 2021; trong đó, các thị trường có chuyển biến tăng trưởng mạnh là Australia, Trung Đông, Trung Quốc…
Các thị trường chủ lực có sự chậm lại bởi diễn biến lạm phát kinh tế nhưng không có dấu hiệu giảm mạnh. Như vậy, xuất khẩu tôm vẫn có thể đạt được mục tiêu đề ra trong năm 2022.
Với các thị trường lớn, thị trường Trung Quốc luôn chiếm tỷ lệ nhập khẩu tôm Việt Nam cao nhất trong các thị trường. Đây là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất thế giới.
Trung Quốc có hàng nghìn nhà máy chế biến lớn và nhập tôm sơ chế các nơi trên thế giới, chủ yếu từ Ecuador, Ấn Độ, Agentina về chế biến lại, phục vụ trong nước và một phần xuất khẩu, trong đó các doanh nghiệp Trung Quốc tập trung mua tôm sú ở Việt Nam vì tôm làm chín có màu đỏ bắt mắt mà đây lại là thế mạnh của Cà Mau và Bạc Liêu. Chính vì vậy, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu tôm không thể bỏ lỡ thị trường đầy "quyến rũ" này.
Với diễn biến dịch bệnh trên tôm hiện nay tại Việt Nam nói riêng, các quốc gia nuôi tôm trên thế giới nói chung, tất yếu sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung tôm nguyên liệu cho các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu. Đồng thời, cũng sẽ tác động đến giá thành sản xuất tôm, tác động đến giá tôm trên thị trường thế giới.
Ông Hồ Quốc Lực nhận xét xuất khẩu sẽ lệ thuộc nhiều vào tình hình kinh tế thế giới, khi kinh tế thế giới phục hồi thì sức tiêu thụ tôm chắc chắn sẽ tăng mạnh hơn bình thường. Các doanh nghiệp phải tập trung vào tôm chế biến sâu bán giá tốt, qua đó mới có thể chia sẻ với người nuôi tôm thông qua giá mua tôm thương phẩm.
